De erfenis van minister Blok

Onze adviseur Peter Gerrits van de Appel advies heeft in een duidelijke columm op corposoop zijn visie gegeven op datgeen minister Blok heeft achtergelaten als minister van wonen. De kritische blik, zoals ook vaak geuit door de woonbond, wordt gedeeld door het bestuur van de woonkoepel en door Peter goed samengevat.

De erfenis van minister Blok kan door de nabestaanden worden geïnspecteerd nu hij volkshuisvesting heeft ingeruild voor justitie. Er zijn ongetwijfeld meerdere manieren om die balans op te maken, ik ga kijken of huurders, woningzoekenden en kopers van woningen blij kunnen zijn met de verbouwing die onder leiding van deze minister heeft plaatsgevonden.

De huur

Sociale huurwoningen zijn in de voorbije kabinetsperiode elk jaar met meer dan het inflatiepercentage in huur verhoogd. Natuurlijk wordt dat voor een deel van de woningen, en voor een deel van de huurders gecompenseerd door de huurtoeslag, maar de berichten zijn dat de huur voor steeds meer huishoudens bijna niet meer is op te brengen. Dat komt natuurlijk ook door de afgelopen crisisperiode: inkomens stegen niet, banen gingen verloren en de overheid bezuinigde. Dat slaat gaten in de koopkracht terwijl de sociale huur stijgt. Voor de huurders is de balans dus negatief.

Een motor achter de huurstijging was ook de invoer van de verhuurdersheffing. Het huishoudboekje van de woningcorporatie klopte niet meer, de huurverhoging was nodig voor de continuïteit. Introspectie leverde bij het leeuwendeel van de corporaties het inzicht op dat straffe bezuinigingen op de eigen kosten noodzakelijk was om de huurstijgingen te kunnen matigen. Na een jaar of twee, drie zijn die kosten dan ook echt lager en we zien nu dat veel corporaties de huurstijgingen beperken tot het inflatiepercentage.

Bouwen voor de doelgroep

Door de combinatie van hogere huren, lagere kosten en de weer aantrekkende verkopen van bestaande woningen is het weer mogelijk om nieuwe sociale huurwoningen te bouwen. De wachtlijsten blijven echter erg lang voor woningzoekenden en vluchtelingen, omdat achterstanden niet worden ingelopen. Dat komt doordat de verhuurdersheffing werkt als blok aan het been.

Duurdere huurwoningen bouwen door woningcorporaties mag niet meer. Het huisvesten van andere groepen dan mensen met de laagste inkomens is maar zeer beperkt mogelijk. Daardoor komen grote groepen woningzoekenden die nét iets meer verdienen in de knel. Zij kunnen niet sociaal huren of krijgen als scheefhuurders hoge huurverhogingen, ze kunnen vaak niet kopen en het woningaanbod met een middeldure huur is zeer schaars. Woningcorporaties mogen die groep niet helpen en de particuliere huurmarkt bouwt niet voor hen. Blok houdt ondertussen vast aan zijn eigen verhaal: corporaties kunnen complexen verkopen aan particuliere beleggers, zij kunnen die woningen met een middeldure huur in de markt zetten. Dat dit onvoldoende gebeurt valt Blok niet aan te rekenen. Vindt hij.

Ondertussen is het naar mijn idee positief dat corporaties geen risico meer mogen lopen met investeringen in koopwoningen of dure huurwoningen. Te vaak werd verlies geleden op dit soort projecten en uiteindelijk betalen de huurders daarvoor de rekening. 

Leefbare wijken

De VVD minister ziet graag een kleine sociale huursector, net groot genoeg om de armste groep te huisvesten. De huidige sociale huursector is groter, met nog een bepaalde menging van inkomensgroepen. Voor de minister hoeft dat niet, vandaar de extra huurstijging voor scheef wonende huurders en de aansporing aan corporaties om woningen te verkopen. Gemengde wijken worden langzaam iets uit het verleden.
De restricties op het werk van woningcorporaties gaat zelfs zo ver dat niet meer dan een bepaald bedrag(je) per woning per jaar aan leefbaarheid mag worden besteed. Stel je voor dat een corporatie zou meebetalen aan wijkactiviteiten die verder gaan dan de directe omgeving van het complex. Maar, ik denk dat dit georganiseerde wantrouwen weer gaat verdwijnen.

Wat wel zal blijven is de focus op de onderkant van de markt. Wat ik hoop is:

• dat de sociale voorraad ruimer blijft dan strikt noodzakelijk;
• dat er meer investeringsruimte komt, bijvoorbeeld met de inzet van de verhuurdersheffing als investeringsfonds;
• dat corporaties echt gaan bouwen als de markt het laat afweten, vooral middeldure huur in de steden;
• dat er meer geld bij de corporaties blijft om de woningvoorraad energie neutraal te maken en een inhaalslag te maken in het aanbod van betaalbare woningen.

Want op al deze terreinen schoot het beleid van Blok tekort.

Bron: Corposcoop.nl